کلام نخست ( ماهنامه شماره ۷۵ )

شعار سال که در آغازین روز بهار توسط رهبر معظّم انقلاب مطرح می شود، جهت گیری کلی حرکت بخش های مختلف کشور را مشخص می کند. سرمقاله این شماره از ماهنامه آینده پژوهی به بررسی فرآیند تعیین شعار سال و ارائه پیشنهاداتی در این زمینه می پردازد. مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری و سناریو های پیش روی این مسأله، موضوع یکی از مقالات این شماره از ماهنامه است. این مقاله به دسته بندی وضعیت های محتمل و ارائه راهکار برای هر یک از این شرایط می پردازد. لزوم طراحی و مهندسی پیام از طریق باز آفرینی روایت به منظور جذب مشارکت مردمی در انتخابات آتی و عوامل و شرایط مؤثر در این مسأله دیگر مقاله مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ می باشد.
وضعیت منطقه غرب آسیا از منظر رخدادها و روند های امنیتی- سیاسی از دیگر موضوعات مطرح شده در این شماره است. شرایط جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا و فرصت ها و چالش های پیش روی آن برای بهره برداری حداکثری از این وضعیت و یا حفظ وضع موجود در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. وضعیت منطقه قفقاز و آسیای مرکزی، تأثیر قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای بر روندهای حاکم بر آن و نیز چالش ها و فرصت های جمهوری اسلامی ایران تحت این روندها موضوع یکی دیگر از مقالات این شماره است. مطالعه روند نظم مورد نظر ایالات متحده و سلطه ی این کشور در عرصه های مختلف، آخرین موضوع این شماره در حوزه کانون تفکر خارجی می باشد. بررسی مفهوم تاب آوری در سیستم های سلامت و مراحل ا مدیریت و کنترل بحران در این حوزه و در نهایت ارائه پیشنهادات آینده پژوهانه در خصوص تاب آوری سلامت موضوع مقاله ای تحت همین عنوان است.
در پایان و در بخش مبنا، رویکرد تحلیل ریخت شناسی برای بررسی مسائل پیچیده و ارتباط آن با روش های سناریونویسی مورد بحث قرار گرفته است.

شعار سال ۱۴۰۰ ؛ ملاحظات پیشنهادات
به نظر می رسد شعار سال که در آستانه نوروز توسط رهبر معظّم انقلاب اسلامی تعیین و تبیین می شود، برآمده از برآورد وضعیت موجود و ملاحظه ی مسائل پیش رو توسط معظّم له باشد و از آنجاکه توسط مرجع امنیت بیان و مورد تأکید قرار می گیرد به نوعی تعیین کننده خط مشی ها و اولویت نظام نیز هست. لذا، در سرمقاله این شماره از نامه آینده پژوهی با مروری بر مهمترین مسائل فعلی کشور در آستانه ورود به سال جدید و نیز مهمترین موقعیت ها و مسائل پیش روی سال آتی به بحث و بررسی درباره الزامات مفهومی شعار سال ۱۴۰۰ خواهیم پرداخت. به نظر می رسد مسائل و دغدغه هایی نظیر وضعیت سرمایه اجتماعی، فشار معیشتی و نیز رسیدن برخی مسائل راهبردی به نقطه عطف، نظیر برجام، از جمله مهمترین محورهای ورود به سال ۱۴۰۰ و نیز مواردی نظیر: نخستین انتخابات ریاست جمهوری در گام دوم انقلاب اسلامی و نیز نخستین انتخابات در قرن جدید شمسی، ضرورت های تفکر انقلابی، شکست تحریم ها و مهمتر از همه عدالت اجتماعی از مهمترین دغدغه ها و موقعیت های سال آتی باشد. در این مقاله ضمن ارائه توضیحی مختصر پیرامون این مسائل و دغدغه ها، دو عنوان برای تعیین شعار سال آتی پیشنهاد شده است.

  روایت و آینده کُنش جمعی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰

دعوت از جامعه برای حضور و مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ، یا به معنای دیگر، کُنشگری سیاسی که به صورت جمعی به وقوع می پیوندد، دارای الزاماتی است که باید ویژگی ترغیب کنندگی را در افراد جامعه به وجود بیاورد. در این مورد، وجود روایت یا روایت هایی که بتواند افکار عمومی را برای حضور در انتخابات قانع نماید، نقش به سزایی را ایفا می کند. این نوشتار با طرح این پرسش که؛ عامل اصلی ایجاد مشارکت بالا در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کدام است ؟ ؛ به فراخور موضوع، به بررسی و تحلیل جایگاه روایت به عنوان عنصری تحریک کننده و سرنوشت ساز در ایجاد کنش های جمعی سیاسی پرداخته و مؤلفه های معنا بخش، محقق کننده و پیامد ساز آن را به بحث می گذارد. در حقیقت، دعوت از جامعه برای حضور در انتخابات باید همراه با ویژگی قانع شدن و احساس نیاز باشد که در این مقاله از سویه برساختن روایت های جمعی به آن نگاه خواهد شد.

آینده مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و راهکارهای تقویت آن

مشارکت در انتخابات به عنوان یکی از معیار های سنجش اعتبار نظام سیاسی، در برخی از کشور ها از اهمیت بالایی برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان داعیه دار مردم سالاری دینی، مشارکت را یکی از مؤلفه های تایید نظام سیاسی و مقبولیت مردمی می داند. از این رو، کشف آینده های بدیل مشارکت معطوف به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ از مسائل مهم در این زمینه به شمار می رود. این مقاله، با استخراج پیشران های اساسی این مساله، سناریو های متنوع مشارکت را بررسی و برای هر یک از شرایط ممکن، راهکار های راهبردی و عملیاتی پیشنهاد داده است.

عوامل و موانع مؤثر بر روند نظم سلطه به رهبری آمریکا

در مقاله پیش رو، ضمن مفروض گرفتن روند نزولی هژمونی آمریک ا، برخی از مهمترین عوامل و متغیرهای قابل اتکا در پذیرش این روند نزولی را در چند سرفصل شامل: مشکلات و نگرش های داخلی امریکا؛ تضعیف قدرت نرم امریکا؛ گُسست در روابط فراآتلانتیکی؛ تضعیف اعتبار و اعتماد سنّتی متحدین غیرغربی امریکا و؛ ظهور و نقش آفرینی قدرت های نوظهور در عرصه بین المللی ذکر خواهیم کرد.

جمهوری اسلامی و مناسبات سیاسی-امنیتی حاکم بر غرب آسیا

پیکار و نزاع های خونین قومی، مذهبی، فرقه ای، ملی و سیاسی ناشی از اختلافات ارضی-مرزی، مداخله قدرت های فرامنطقه ای و منطقه ای و جاه طلبی های رهبران خودکامه منطقه، قدمتی به تأسیس فرآیند دولت-ملت های نوین در منطقه غرب آسیا دارد. جمهوری اسلامی به عنوان قدرتی منطقه ای نیز از مناسبات سیاسی-امنیتی حاکم بر منطقه و پیامدهای آن مصون نمانده و مساعی خویش را در طول حیاتش در راستای تأمین مصالح ملی و اسلامی مندرج در قانون اساسی و برگرفته از آمال انقلاب اسلامی قرار داده و در این مسیر جهد و کوشش وافر نموده است. بر خلاف رخدادهای منطبق بر مصالح تهران در خلال سال های پس از سقوط رژیم بعث در ۲۰۰۳ تا به اکنون، برآیند تحولات امنیتی حاکم بر منطقه در طول سه سال اخیر، آنچنان که باید و شاید به مذاق جمهوری اسلامی خوش نیامده است. ترور ناجوانمردانه شهیدان سلیمانی و المهندس توسط پهپادهای آمریکا و پذیرش موجودیت رژیم اسرائیل از سوی برخی دوَل عربی را می توان نقطه ی عطف این فرآیند قلمداد نمود. با این حال، پیشامدهای مثبتی نیز در طول سال های یاد شده صورت پذیرفته که به کام تهران خوش آمده است. شکست کامل تکفیری ها در عراق و سوریه و استیلای اسد بر غالب مناطق سوریه از جمله ی مصادیق این روند محسوب می شوند. در این نوشتار برآنیم تا به بررسی مناسبات سیاسی-امنیتی حاکم بر منطقه و پیامدهای آن بر تهران پرداخته و سرانجام به دورنمای مصالح تهران در سال های آتی اشاره نمائیم.

برآوردی از وضعیت کنونی و آینده تحولات در قفقاز

منطقه آسیای مرکزی و قفقاز از مهمترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی دنیا است؛ آنچه در چند سال اخیر، در این منطقه بیش از همه خودنمایی کرده است، حضور و رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای همچون روسیه، ایالات متحده آمریکا، ایران، ترکیه، اتحادیه اروپا، چین، اسرائیل و سپس ژاپن، هند، عربستان سعودی و کره جنوبی در این منطقه است، که تأثیر غیرقابل انکاری بر منافع و اهداف ملی ایران داشته است. در این مقاله در پی آن هستیم که به بررسی و برآورد وضعیت این منطقه و تأثیر آن بر منافع و اهداف ملی ایران بپردازیم.

تاب آوری در سلامت و درس هایی برای آینده

تاب آوری یکی از مفاهیم کلیدی در مدیریت و کنترل سیستم های گوناگون به شمار می رود. تاب آوری سیستم سلامت در شرایط بحرانی و نیز در یک بازه طولانی مدت یکی از مسائل بسیار مهم در حوزه مدیریت بحران به شمار می رود. این یادداشت با تعریف تاب آوری در حوزه سلامت، مراحل مدیریت بحران در این زمینه را بررسی نموده و درس آموخته هایی برای کاربست در مسائل آینده مطرح می کند.

تحلیل ریخت شناسی و آینده پژوهی سناریو محور (قسمت اول)

مطالعه مسائل پیچیده و کشف رویکردهایی برای شناخت بهتر اجزا آن برای مواجه با مسائل دنیای واقع بسیار ضروری است. از این رو رویکردهایی برای بررسی این مسائل توسط پژوهشگران ارائه شده است. رویکرد تحلیل ریخت شناسی یکی از انواع این روش ها است که با نگرشی سیستماتیک، اجزا مختلف مسأله را کشف و حالت های ممکن برای آن را استخراج می کند.