کلام نخست ( ماهنامه شماره ۶۷ )

سال ۹۸ را در حالی به پایان می بریم که سرشار از رویدادهای مختلف بود؛ به نحوی که با سیل های گسترده آغاز و با اپیدمیِ کرونا رو به پایان است. در آخرین شماره ماهنامه نامه آینده پژوهی در سال ۹۸ ابتدا به قلم سردبیر، کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران د رسطوح مختلف در مواجهه با حوادث ماه های اخیر را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم. در بخش ایران آینده خشم کاربران فارسی زبان توییتر در دو رویداد حوادث آبان ماه و سقوط هواپیمای اوکراینی مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه و در بخش جهان آینده ابتدا اندیشکده های بین المللی رصد شده و سپس مواضع روسیه درخصوص خروج ایالات متحده آمریکا از منطقه بررسی خواهد شد. آینده های مطلوب ایران از چابهار در فضای رقابتی میان چین و هند نیز از دیگر مقالات این بخش است و در نهایت نگاه بازیگران مختلف به خروج آمریکا از غرب آسیا مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. در بخش فناوری آینده ابتدا سیستم های هوش کسب و کار و مفاهیم مرتبط با آن ارائه خواهد شد و سپس چشم انداز چین در رهبری هوش مصنوعی جهان بررسی خواهد شد. در نهایت در بخش مبنای آینده نیز مفهوم پردازش زبان طبیعی برای علاقمندان به روش های آینده پژوهی ارائه می گردد.

چهل روز از شهادت سردار سلیمانی، حمله موشکی به پایگاه عین الاسد و سقوط هواپیمای مسافربری می گذرد. گذشت چهل روز از این رویدادها، زمان بسیار مناسبی را برای تحلیل های واقع بینانه ارائه می دهد. هدف از این نوشتار، ارائه تحلیلی از کارآمدی مدیریتی در سطوح مختلف نظام جمهوری اسلامی ایران است. بدین منظور ابتدا مروری کوتاه بر آنچه در این رویدادها به وقوع پیوست، خواهیم داشت و سپس به تحلیل کارآمدی مدیریت در سطوح مختلف نظام جمهوری اسلامی ایران خواهیم پرداخت.

بحث از احساسات، مبحثی نسبتاً جدید در حوزه جامعه شناسی است. در حالی که مطالعه احساسات مدت طولانی در حوزه روان شناسی قرارداشت، در سال های اخیر جامعه شناسان بر نمایش احساسات از منظر اجتماعی و پیامدهای اجتماعی آن تمرکز کرده اند. آنها تلاش دارند تا دریابند که چگونه زمینه های فرهنگی و فشارهای هنجاری می تواند افراد را وادار نماید تا آنچه تجربه می کنند و برُوز می دهند را مدیریت نمایند. یکی از بسترهای بروز احساسات، فضای مجازی است و هدف اصلی این مقاله تحلیل احساس خشم کاربران فارسی زبان توییتر نسبت به دو رویداد اعتراضات آبان ماه و سقوط هواپیمای اوکراینی است.

اهمیت اندیشکده ها به عنوان یکی از اثرگذارترین نهادها بر مراکز تصمیم سازی کشورها به ویژه در آمریکا و دیگر کشورهای غربی بر کسی پوشیده نیست. با توجه به اهمیت موضوع از این پس قصد داریم با دیده بانی و رصد تحلیل های ارایه شده در این مراکز، مخاطبان ارجمند را با دیدگاه ها و نگاه این مؤسسات به رویدادهای منطقه آشنا کنیم. در این گزارش ، مقالاتی از اندیشکده های بروکینگز، امریکن اینتر پرایز، کارنگی، مؤسسه واشنگتن، چتم هاوس، نشنال اینترست، سی اِن اِن، شورای ،CSIS روابط خارجی، پولیتیکو، نیویورک تایمز، نشنال ریویو و کارنگی مرور شده است که در ادامه ضمن اشاره به اهم نکات مندرج در این مقالات در قالب یک فرا تحلیل، گزاره راهبردی قابل استنتاج از این نکات ارائه می شود.

دخالت قدرت های بزرگ در منطقه غرب آسیا(خاورمیانه) همواره جزء ذات تاریخ معاصر این منطقه است، پرتقالی ها در ابتدای قرن شانزدهم – که از قدرت های مهم و تأثیرگذار وقت بوده اند- وارد منطقه شدند، سپس انگلیسی ها، فرانسوی ها، روس ها، آلمان ها و پس از آن آمریکایی ها وارد شده و به رقابت با یکدیگر پرداختند. نتیجه این امر از استعمار و استثمار تا مرزبندی بین کشورها، از اعمال نفوذ در انتخاب و انتصاب بلندپایه ترین مقام های سیاسی در کشورهای منطقه تا اشغال و لشکرکشی به این حوزه همواره دست قدرت های بزرگ – پیدا و پنهان- تأثیرگذار بوده است. از همین رو پرُ بی راه نیست که نظریه توطئه در این منطقه طرفداران زیادی داشته و دارد. در این نوشتار به بررسی نقش روسیه و ایالات متحده آمریکا در منطقه و مواضع روسیه نسبت به خروج آمریکا از منطقه پرداخته می شود.

بندر چابهار و گوادر به دلیل دسترسی به آبهای آزاد و موقعیت استراتژیک خود، به عنوان مناطق مورد توجه دو قدرت هند و چین در عرصه بین المللی به شمار می آیند. در این بین یکی از مناطق با اهمیت، بندر چابهار است که چشم انداز رقابت منطقه ای این دو کشور را برای دستیابی به این بندر به منظور سرمایه گذاری به وجود آورده است . جمهوری اسلامی ایران می بایست با شناخت فرصت ها، چال شها و محدودیت های ناشی از رقابت چین و هند در این منطقه، بهترین و به صرفه ترین تصمیم ممکن را اتخاذ نماید تا شاهد سرمایه گذاری مطمئن و شکوفایی این منطقه باشیم. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.

اخراج آمریکایی ها از منطقه از مهمترین راهبردهایی بود که پس از ترور ناجوانمردانه سردار سلیمانی در صحبت های مسئولان عالی رتبه کشور بارها بر آن تأکید شد و در حقیقت خون بهای این شهید والا مقام، کوتاه شدن دست آمریکا از منطقه اعلام شد. به فاصله کوتاهی نیز پارلمان عراق بر لزوم خروج نیروهای خارجی از عراق رأی داد که به منزلۀ اراده این کشور برای لغو قراردادهای نظامی خود با واشنگتن است. با این حال با توجه به سرمایه گذاری های عظیم آمریکا در منطقه، بدیهی است که خروج این نیروها به سادگی انجام نخواهد شد و تهران برای پیگیری اهداف خود باید طرح های منسجم و چند لایه ای را در دستور کار قرار دهد. با توجه به اهمیت موضوع نوشتار ذیل دیدگاه کُنشگران مختلف منطقه ای و فرامنطقه ای نسبت به خروج آمریکا از منطقه را بررسی می کند.

محیط کسب و کار امروز، مستلزم نوعی پاسخگویی است که بتواند به یک آگاهی به هنگام و دقیق در شرایط بازرگانی دست یابد. کسب و کارها برای موفقیت نیازمند دسترسی سریع و آسان به اطلاعاتی درباره مشتریان خود، امور مالی داخلی آ نها، شرایط بازار خارجی و درستی فعالیت های تجاری آنها هستند؛ و این است پاسخ این سؤال که چرا سازمان های امروزی پی برده اند که اطلاعات، خونِ زندگی اقتصاد دیجیتال است. برای اینکه سازمان ها قادر به واکنش سریع در برابر تغییرات بازار باشند نیاز به سیستم های اطلاعات مدیریتی دارند که بتواند از سازمان و محیط آن تحلیل های علت و معلولی مختلف را انجام دهند. سیستم های هوشِ کسب وکار که جزء پیچیده ترین سیستم های اطلاعاتی موجود می باشند، ابزاری را فراهم می کنند که براساس آن نیازهای اطلاعاتی سازمان به شکل مناسبی پاسخ داده شود.

در سال های اخیر هوش مصنوعی به عنوان یکی از اصلی ترین پیشران های قدرت در آینده، مورد توجه جدی قدرت های بزرگ قرار گرفته و رقابت های شدیدی بر سر تصاحب و برتری در این حوزه میان کشورهای مختلف در جریان است. چین از جمله این کشورها است که با هدف تبدیل شدن به قدرت برتر هوشِ مصنوعی در سال ۲۰۳۰ پروژه های متعددی را در دست اقدام دارد. با توجه به اهمیت موضوع این نوشتار برخی از اقدامات چین در زمینه هوش مصنوعی را بررسی می کند.

تحلیلِ محتوا یکی از روش های استخراج اطلاعات از داده های حجیم می باشد. پردازش زبان طبیعی به عنوان ابزاری با رویکرد یادگیری ماشین ، به عنوان یکی از مهم ترین رویکرد های تحلیل محتوا مورد استفاده قرار گرفته است. این رویکرد مبتنی بر فرآیند های یادگیری از داده های تاریخی برای کشف و استخراج معانی از متون و نیز پیش بینی روند های آتی مورد استفاده قرار می گیرد. این یادداشت به بررسی سیر تاریخی تحلیل محتوا و نیز معرفی پردازش زبان های طبیعی می پردازد. در نهایت کاربرد های این روش و چالش های پیاده سازی آن مورد بحث قرار می گیرد.