سرمقاله ( ماهنامه شماره ۵۶ )

تحریم های دولت ترامپ علیه ایران پیامدها و موانع احتمالی

دولت امریکا با اعلام خروج از برجام و تصمیم گیری برای اِعمال مجدد تحریم های گسترده علیه ایران به عنوان اصلی ترین بازیگر تجدیدنظرطلب در خصوص توافق هسته ای ظاهر شد. به نظر می رسد هدف اصلی ترامپ اِعمال فشارهای گسترده بر ایران به منظور وارد کردن ایران به مذاکرات جدید و انعقاد توافقنامه گسترده ­ای است که تمامی مسائل از جمله مسأله هسته ­ای، توان موشکی و نقش منطقه ای ایران در آن مورد گفتگو واقع شود. با این حال روند تحولات و شرایط بین المللی و افزایش تنش ها بین ایران و امریکا در شرایط پس از برجام لزوما در یک مسیر پیش نخواهد رفت و ممکن است ترامپ در شرایط متفاوت تصمیمات خاص و خطرناکی را نیز اتخاذ کند.

در این راستا فهم ماهیت و گستره تحریم های امریکا، تأثیرات احتمالی و پیامدهای آن ها و هم چنین شرایط و موانع تحقق اهداف تحریم و عدم قطعیت های پیش روی ایران اهمیت می یابد.

 جمهوری اسلامی ایران و چالش های آینده سوریه

مرحله پایانی بحران در سوریه، شرایط جدید و متفاوتی را برای رهبران سوری ایجاد کرده است. در چنین فضایی، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اصلی ترین حامیان دمشق در مقابله با این بحران، در دغدغه های آینده سوریه و فرصت ها و چالش های پیش روی رهبران سوری، شریکی کلیدی محسوب می شود. بر این اساس در این نوشتار ضمن تبیین چالش های پیش روی کشور سوریه در مرحله اخیر و ماه ها و سال های آینده، به اهمیت نقش ج.ا. ایران و شرایط فرارو برای اثرگذاری و نقش آفرینی در این خصوص پرداخته می شود. در این راستا ابتدا سیاست های کلان جمهوری اسلامی ایران در خصوص سوریه و نقش آفرینی های آن در فضای بحران تشریح می شود و سپس چالش های آینده و مسائل مختلفی که ایران می تواند در خصوص آن ها ایفای نقش کند مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بررسی تحلیلی آینده بحران جنسی در ایران (قسمت دوم: بررسی روندها)

در قسمت اول مجموعه نوشتارهای «بررسی تحلیلی آینده بحران جنسی در ایران» (شماره ۵۱/ دی ماه ۱۳۹۶) ضمن تأکید بر ابعاد مختلف این نکته که «افزایش سن ازدواج و کاهش سن بلوغ در بهترین حالت به صورت متوسط ده سال از عمر جوانان و نوجوانان ایرانی را در دوره تجرد و عدم ازدواج رسمی قرار می دهد»، با اشاره به برخی از آمارها و اطلاعات موثق و رسمی، به اهمیت و ضرورت واکاوی این مقوله اشاره شود. اکنون در دومین قسمت از این نوشتار، به شماری از مهم ترین روندهای مؤثر بر این موضوع که در اینده ابعاد خاص و نگران کننده ای نیز خواهد یافت، پرداخته شده است.  بر این اساس، نویسنده در مقاله حاضر علاوه بر تبیین ریشه های دیگر بحران، مروری بر روندهای محتمل برای بحران جنسی در موقعیت ها و جایگاه های مختلف  داشته است.

 تشکیل دولت جدید در عراق

انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ عراق یکی دیگر از نقاط عطف روند سیاسی این کشور در دوره پس از صدام و به عنوان فرصتی جدید برای وارد شدن به مرحله پس از داعش و پرداختن به مسائل و چالش های پیش رو محسوب می شود. در این راستا تشکیل دولت جدید بر اساس نتایج انتخابات و ترکیب سیاسی جدید در بغداد به یکی از مسائل مهم در وضعیت اخیر تبدیل شده است. به خصوص این که مرحله پس از داعش در عراق ویژگی های خاص خود را داراست و عرصه سیاسی عراق به شدت تحت تأثیر فضای پس از داعش و رقابت های نیروهای داخلی و منطقه ای قرار دارد. در این راستا بررسی نتایج انتخابات عراق و فهم علل آن ها و تبیین رویکرد بازیگران مختلف در تشکیل دولت جدید به عنوان محورهای نوشتار حاضر اهمیت بالایی دارد؛ بازیگرانی که شامل احزاب و جریان های سیاسی داخلی شیعی، کردی و سنی در این کشور است.

سناریوهای مطلوب رژیم صهیونیستی در بحران سوریه

رژیم صهیونیستی به­رغم اختلاف های متعدد و دشمنی با سوریه، در ابتدای بحران این کشور تصمیم به عدم ‌مداخله داشت و وضعیت دیپلماتیک و عملیاتی محتاطانه‌ای را در پیش گرفت؛ اما بعد از مدتی سیاست این رژیم در سوریه تغییر پیدا کرد و مقام های تل­آویو تلاش کرده ­اند که با اتّخاذ سیاست مداخله جویانه و تهاجمی، منافع خود را در بحران سوریه پیگیری نمایند. از این ­رو، هم­ اکنون این رژیم در زمره بازیگرانی محسوب می­ شود که تلاش دارد زمینه­ های لازم را برای تداوم و گسترش بحران در سوریه فراهم سازد. بر این اساس، از سازوکارهای افزایش تنش و بی­ثباتی در بحران بهره می­ گیرد. هدف گذاری اصلی نویسنده در نوشتار حاضر، بررسی سناریوهای مطلوب رژیم صهیونیستی در بحران سوریه است. از همین ­رو، پس از تبیین راهبردها و مکانیسم‌های این رژیم در بحران سوریه به دو سناریوی مطلوب تل­ آویو پرداخته می­ شود؛ با این قید که قاعدتاً دو سناریوی محبوب تل آویو، بدترین سناریوها برای محور مقاومت محسوب می شوند.

 تصمیم گیری راهبردی در شرایط عدم قطعیت 

تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت – به ویژه تصمیم های راهبردی- به یک موضوع و مسأله بسیار مهم برای تمامی سازمان ها و در سطح بالاتر برای دولت ها تبدیل شده است. عدم قطعیت ها باعث  می شوند تا سازمان ها در اتّخاذ تصمیم ها دچار شک و تردید شوند و نتوانند از تمام ظرفیت و قابلیت های سازمانی یا ملی برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. با توجه به ماهیت غیر قابل پیش بینی آینده (پیش بینی دقیق)، – که ریشه در عدم قطعیت ها دارد- گرفتن هر گونه تصمیم به ویژه تصمیم های راهبردی به غایت پیچیده و دشوار است و می تواند هزینه های سنگینی برای سازمان ها و نهادها داشته باشد. این دشواری و پیچیدگی برای سازمان ها و نهادهای ایران نیز وجود دارد.
بر این اساس، در این نوشتار، نویسنده بر ضرورت و اهمیت توجه به نیاز مبرم سازمان ها و نهادهای داخلی برای بهبود فرایندهای تصمیم گیری به ویژه در سطح راهبردی، در آینده میان مدت و بلندمدت تأکید کرده است.

زمان؛ مفهومی کلیدی در آینده پژوهی (قسمت دوم: مفهوم زمان از گذشته تا آینده)

پیتر دراکر، اندیشمند بزرگ حوزه مدیریت معتقد است که زمان کمیاب ترین منابع است و تا زمانی که نتوان زمان را مدیریت کرد، هیچ چیز دیگری را نمی توان مدیریت کرد. همان گونه که در قسمت نخست این مجموعه نوشتار اشاره شد، زمان یکی از مفاهیم کلیدی در حوزه آینده پژوهی است. ایده ای که درباره زمان داریم فقط یک تصور ذهنی است. تجربه های روزمره نیز نشان می دهد که اصلاً زمان جریان ندارد. گذشته ها ممکن است واقعاً نگذشته باشند یا آینده ما همین حالا وجود داشته باشد. در قسمت دوم، به مقوله هایی هم چون واقع گرایی و ضد واقع گرایی نسبت به زمان، واقعی یا غیرواقعی بودن
زمان، مفهوم زمان از دیدگاه پدیدارشناسی، مفهوم زمان در فلسفه مدرن و نیز نگاه دوگانه حال گرایی در برابر غایت گرایی اشاره شده است.