سرمقاله ( ماهنامه شماره ۵۵ )

برجام پس از خروج امریکا (بازیگران و رویکردها)

تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و بازگشت تحریم ها، وضعیت ایران و منطقه را وارد مرحله جدید و متفاوتی کرده است. هر چند اجرا و تحقق اهداف برجام به خصوص از منظر ج.ا.ایران با مشکلات مختلفی مواجه بود، اما به جز امریکا، تمامی بازیگران خواستار تداوم این توافق بوده اند. اکنون با خروج امریکا از برجام این پرسش مطرح شده است که این توافق بدون حضور امریکا با چه سرنوشتی مواجه خواهد شد و بازیگران مختلف چه رویکردی را در این خصوص اتّخاذ خواهند کرد. در این مقاله نویسنده در پی آن است که اهداف، منافع و رویکرد بازیگران مختلف را در خصوص برجام در شرایط جدید تبیین نماید تا به ارائه دورنمایی برای آینده و گزینه های پیش رو نزدیک شود. بر این اساس در این مقاله به بررسی بازیگران کلیدی و اثرگذار در برجام شامل بازیگران اروپایی، قدرت های شرقی شامل چین و روسیه، امریکا و بازیگران منطقه ای پرداخته شده است.

 آینده پژوهی روابط ایران و روسیه

آینده روابط ایران و روسیه که همواره در طول تاریخ و به ویژه در دو قرن گذشته دارای فراز و نشیب­ های فراوانی بوده، همواره مورد توجه کارشناسان سیاسی قرار داشته، چرا که ایران و روسیه دو کشوری هستند که هم در صحنه بین ­المللی و هم در صحنه منطقه­ ای دارای منافع مشترکی به خصوص در عرصه سیاسی و عرصه نظامی هستند. روسیه برای این که احیاء ا نقش و موقعیت جهانی خود که در نتیجه سقوط اتحاد جماهیر شوروی از دست داده بود، در درجه اول سعی می­ کند تا حد امکان در محیط پیرامونی به کشورهای مستقل هم چون ایران و ترکیه نزدیک شود. ضمن این که روسیه از طریق ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی سعی در مقابله با غرب و تهدیدهای آن دارد. بر این اساس، آشکار است که آینده پژوهی روابط ایران و روسیه از درجه اهمیت فراوانی برخوردار است. بدین منظور در این نوشتار، با استفاده از روش سناریونویسی به بررسی و آینده پژوهی روابط ایران و روسیه پرداخته شده است.

آینده القاعده

بعد از ظهور موج خیزش های مردمی و شکل گیری انقلاب های عربی در اواخر سال ۲۰۱۰ و اوایل سال ۲۰۱۱ به دلیل ایجاد خلأ امنیتی، فضا و محیط مناسبی برای فعالیت القاعده و سایر گروه های اسلام گرای جهادی فراهم شد. از این رو القاعده سعی کرد از این فرصت طلایی و ایده آل بیش ترین بهره را ببرد اما یک مجموعه تحولات و رویدادها موجب شد که القاعده در وضعیت ضعف قرار بگیرد. در این میان، عواملی نظیر: مرگ اسامه بن لادن رهبر کاریزماتیک القاعده، ناتوانی ایمن الظواهری در تحکیم وحدت سازمانی القاعده و عدم موفقیت وی در مدیریت و انسجام بخشی به سازمان، موفقیت بسیاری از کشورها در دستگیری رهبران و شناسایی هسته های خفته القاعده و در نهایت ظهور داعش، به کاهش قدرت القاعده منجر شده اند.

هدف نوشتار حاضر بررسی چشم انداز القاعده است؛ از همین رو نویسنده پس از بررسی فعالیت سه دهه القاعده، به پارامترهای تأثیرگذار در آینده این سازمان پرداخته است.

 انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ لبنان (پیامدهای داخلی و منطقه ای)

لبنان را می توان از کشورهای متلاطم منطقه دانست که ترکیب مذهبی متنوع و گروه بندی های سیاسی متعدد آن باعث شده تا با بحران های متنوعی روبه رو باشد. ضمن این که مجاورت این کشور با رژیم صهیونیستی و تأثیرپذیری بالای آن از بازیگران خارجی باعث تشدید رقابت ها و منازعه های درونی در لبنان شده و روندهای این کشور را با اهمیت ساخته است. در چند دهه اخیر ظهور و نقش آفرینی مقاومت و بن بست ها و بحران های سیاسی، دو مشخصه اصلی لبنان بوده که به شدت بر هم اثرگذار بوده اند. در این راستا انتخابات پارلمانی می ۲۰۱۸ در لبنان از رخدادهای مهم سیاسی یک دهه اخیر این کشور است. با توجه به این مهم در این نوشتار ضمن اشاره به پیشینه و شرایط سیاسی خاص لبنان در زمان برگزاری انتخابات پارلمانی و هم چنین نتایج انتخابات به تبیین نتایج احتمالی آن در داخل لبنان و منطقه می پردازیم.

بلا کچین زیر ساخت نظام اقتصادی آینده وب

بلاک چین فناوری ای است که در آن ذخیره سازی داده به صورت رشته ای از بلوک های داده صورت گرفته و هر بلوک به نحوی رمزنگاری می گردد که بخشی از داده ی بلوک قبل و بعد از خود را در خود ذخیره می کند. مهم ترین ویژگی فنی بلاک چین به زبان ساده، ثبت هر گونه تغییر در بلوک های داده است؛ به نحوی که کوچکترین تغییر، بلوک و زنجیره بلوکی جدیدی می سازد و هر تغییر را ثبت می کند.
بلاک چین به واسطه سطح رمزنگاری بالا و امنیتی که از این طریق ایجاد می کند در واقع ابزاری برای خلق، انتقال و نگهداری ارزش در شبکه است. اگر از دید سیاست گذارانه بخواهیم به موضوع نگاه کنیم بلاک چین پازلی برای تکمیل زنجیره خدماتی است که با کمک اینترنت اشیاء و بیگ دیتا، زمینه ایجاد و گسترش نظام اقتصادی وب آینده را تکمیل می کند.

زمان؛ مفهومی کلیدی در آینده پژوهی (قسمت اول: تعاریف، تاریخچه و ماهیت زمان)

زمان یکی از مفاهیم کلیدی در آینده پژوهی است که وندل بل نیز تا حدودی به آن پرداخته و ما آن را به وسیله ساعت درک می کنیم. با وجود صدها سال جستجو و کاوش درباره ماهیت زمان، هم چنان پرسش های بدون جواب زیادی باقی مانده است؛ برای مثال این پرسش فلسفی که از منظر هستی شناختی چه تفاوتی میان زمان گذشته، حال و آینده وجود دارد؟ بدون شک، درک چنین مفاهیم و مسائلی و نیز نوع نگاه به مفهوم زمان، تأثیر بسیار زیادی در برداشت ما از آینده دارد. در این مجموعه از نوشتارها به دنبال معرفی اجمالی و مقدماتی زمان به عنوان یکی از ارکان اصلی در علم و هنر آینده پژوهی هستیم.
در این مجموعه، به مباحثی مانند فلسفه زمان، واقعی یا مجازی بودن مفهوم زمان، خطی یا چرخه ای بودن زمان، امکان سفر در زمان، جهت زمان، تفاوت میان انواع زمان و نیز فیزیک و روانشناسیِ زمان خواهیم پرداخت.