سرمقاله ( ماهنامه شماره ۳۹)

 انتخاب ترامپ و تجلی عدم قطعیت ها

بی تردید جایگاه قدرت امریکا و نقشی که این بازیگر در روندها و پویایی های سیاست جهان ایفا می کند به اندازه ای پررنگ است که هر رویداد یا تغییری در درون این بازیگر و تجلی آن در سیاست داخلی و خارجی آن، می تواند سایر بازیگران را متأثر سازد. این مهم که بیش از همه در دو مفهوم حساسیت و آسیب پذیری قابل تبیین است به ویژه در مقاطعی که قرار است رییس جمهوری جدید بر مسند قدرت این کشور بنشیند برجستگی ویژه ای پیدا می کند. با این وجود، این دوره از انتخابات در امریکا به واسطه بروز و ظهور اظهارات ساختارشکنانه ای که از همان ابتدای رقابت های درون حزبی مشهود بود، توجه همگان را بیش از پیش به انتخابات چهل و پنجم جلب کرد.

در این نوشتار، با اشاره هایی به غیر قابل پیش بینی بودن نتیجه انتخابات اخیر ریاست جمهوری امریکا، به زمینه های پیدایی عدم قطعیت هایی در این زمینه توجه و سپس به این نکته پرداخته شده که بازیگران مختلف، سه دسته کُنش را در مواجهه با عدم قطعیت های ایجاد شده در پیش خواهند گرفت.

اکنون و آینده جنگ سایبری (قسمت سوم: ویژگی های محیطی در جنگ سایبری)

جنگ سایبری به عنوان پنجمین عرصه وقوع جنگ پس از دریا، خشکی، هوا و فضا اگرچه مفهومی است که به وضوح شرایط کنونی سیاسی و امنیتی کشورها را تحت تأثیر قرار داده است؛ اما به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور، عرصه اصلی درگیری های امنیتی و شبه نظامی باشد؛ بر این اساس، علاوه بر شناخت ویژگی های درونی آن، بررسی ویژگی های جنگ سایبری از زاویه بیرونی و تأثیرگذار یای که می تواند بر محیط خود داشته باشد گام مهمی در شناخت و نظریه سازی از مفهوم جنگ سایبری است. ویژگی اصلی جنگ سایبری که در این قسمت مورد توجه جدی قرار می گیرد یک تغییر بنیادین ماهوی است که مفهوم جنگ سایبری در که جزء اولین مشخصه های قابل شناسایی  «مدافع»  دارد و یک  «مهاجم»  طرفین درگیر در جنگ ایجاد می کند. هر جنگ یا عملیات جنگی یک جنگ است؛ اما جنگ سایبری، این پیش فرض پذیرفته شده را به نحوی دچار تغییر کرده که در بسیاری از جنگ ها نه تنها مهاجم جنگ سایبری قابل پنهان سازی است بلکه مدافع و قربانی جنگ نیز متوجه هجوم علیه خودش نمی شود. به زبانی ساده تر، علاوه بر مهاجم و مدافع، خود جنگ نیز قابلیت پنهان سازی دارد.

بر این اساس، این نوشتارها را صرفاً باید به مثابه فتح بابی برای بحث در این خصوص قلمداد نمود.

 آینده مناسبات امریکا با جمهوری اسلامی ایران (قسمت پنجم: پیشران های کلیدی در مناسبات آتی دولت امریکا با ج.ا.ایران – ۱ )

در قسمت های پیشین این مجموعه نوشتار، به تبیین و تحلیل بازیگران کلیدی در مناسبات آینده ایران و امریکا در چهار سطح مختلف پرداخته شد و تلاش شد تا نقش و اثرگذاری این بازیگران در روابط دو کشور طی هشت سال آینده تبیین شود؛ اما از آن جا که دستیابی به درکی صحیح از آینده مناسبات دو کشور و رسیدن به سناریوهای بدیل در این خصوص صرفاً از روش تحلیل بازیگر امکان پذیر نیست در این نوشتار و نوشتاری دیگر، سعی خواهیم کرد اصلی ترین پیشران های اثرگذار بر مناسبات آتی دولت امریکا با جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دهیم؛ پیشران هایی که از یک سو با متغیرها و مسائل درونی و رفتار منطقه ای ایران در ارتباطند و از سوی دیگر با شرایط و سیاست های منطقه ای و بین المللی امریکا مربوطند.

در این چارچوب در نوشتار حاضر به پیشران های مربوط به ایران و در نوشتار بعدی به پیشران های معطوف به امریکا و هم چنین شرایط منطقه ای خواهیم پرداخت.

آینده وحدت سرزمینی عراق (قسمت سوم: نقش بازیگران کُردی)

کُردها و کُردستان عراق را می توان به عنوان یکی از سه بخش اصلی عراق در ابعاد مختلف سیاسی – امنیتی، فرهنگی -اجتماعی، جغرافیایی و اقتصادی محسوب کرد که بر عمده ی مسائل مربوط به آینده این کشور و به خصوص وحدت سرزمینی آن تأثیرگذاری اساسی دارند. در حالی که شیعیان به عنوان محور اصلی عراق پس از صدام محسوب شده و سعی در حفظ وحدت سرزمینی و انسجام درونی عراق دارند و اهل سُنت نیز رویکردی انتقادی و اعتراضی نسبت به شرایط جدید این کشور دارند، کُردها بیش ترین تمایلات واگرایانه و جدایی طلبانه را از خود بُروز داده و به عنوان نیروی اصلی پیش برنده ی تجزیه عراق محسوب می شوند.
با توجه به این مهم در این نوشتار در پی تبیین نقش و رویکرد بازیگران کردی یا به عبارت دقیق تر احزاب و جریان های سیاسی کردی در خصوص وحدت سرزمینی عراق هستیم.

آینده ساختار و موازنه قدرت در یمن ( قسمت چهارم: چشم انداز تروریسم در یمن؛ القاعده و داعش)

 ایدئولوژی سلفی گری تکفیری، جهان بینی مهم ترین جریان های تکفیری فعال در یمن را تشکیل می دهد. دو جریان اصلی در این زمینه قابل شناسایی هستند: نخست القاعده و زیرمجموعه  های آن؛ و دوم داعش. شاخه یمنی القاعده از جمله ی دیرین ترین سازمان های فرعی القاعده است و داعشِ یمن نیز در فضای رواج گفتمان فرقه ای در سطح منطقه ای ظاهر شد و خود ادامه این گفتمان در یمن به شمار می رود.

در نوشتار حاضر تلاش می شود در ادامه مبحث« آینده ساختار و موازنه قدرت در یمن» این بار به دلایل و زمینه های ظهور و صعود دو جریان تروریستی القاعده و داعش در یمن (قبل و پس از خیزش ۲۰۱۱ ) بپردازیم و سپس سناریوهای قابل اشاره را در زمینه آینده تروریسم در یمن مورد اشاره قرار دهیم.

نقد و بررسی روش شناسی آیزاک بن اسراییل (در خصوص تخمین اطلاعاتی)

 آیزاک بن اسرا ییل در مقاله فلسفه و متدولوژی فعالیت های اطلاعاتی: منطق فراگرد تخمین تلاش می کند آن نوع روش شناسی را که از آن به عنوان روش شناسی علوم تجربی یاد می کند، با اندکی اصلاحات به عنوان بدیلی برای روش شناسی های موجود نظیر استقراگرایی معرفی کند. در این نوشتار تلاش بر آن است که پس از بررسی روش شناسی ارائه شده توسط بن اسراییل، در جستجوی پاسخ برای این پرسش ها باشیم که آیا بن اسراییل در ایجاد یک روش شناسی بدیل که مشکلات روش شناسی های گذشته را نداشته باشد، موفق بوده است یا خیر؟ و آیا تفاوت های بین فعالیت های علمی و اطلاعاتی، استفاده از روش شناسی علمی در فرایندهای اطلاعاتی را ناممکن نمی سازد؟
از آن جا که روش شناسی، از مباحث اساسی مطرح در مطالعات و تحقیقات آینده پژوهانه هم هست، طرح و پیگیری مباحثی چنین بنیادین در زمینه روش شناسی، می تواند برای آینده پژوهان نیز رهگشا باشد.