سرمقاله ( ماهنامه شماره ۳۷)

انتخابات تبلور آشکار سلامت و امنیت نظام

در اغلب نظام های سیاسی که خاستگاه آنان مرد مسالاری است، دغدغه مشارکت شهروندان در فرایندهای سیاسی به عنوان بازیگران مؤثر این فضا وجود دارد؛ چنان که انتخابات به عنوان یکی از مهمترین و بارزترین مشخصه های توسعه یافتگی سیاسی، دربرگیرنده مؤلفه هایی هم چون چرخش مسالمت آمیز قدرت، گسترش نظارت مردمی و مشارکت لایه های مختلف اجتماعی است. از همین روست که انتخابات امن و سالم به عنوان محملی مستقیم (که شرایط مساعد مشارکت سیاسی توده ها و افزایش رقابت بین گروه ها و احزاب سیاسی را در کشور فراهم می آورد) از مهمترین مصداق های تشخیص میزان مشروعیت و افزایش قدرت نرم هر نظام سیاسی است. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز با برگزاری انتخابات های باشکوه و پرشورِ متعدد از اوایل انقلاب اسلامی تاکنون، الگوی نوین مردم سالاری دینی را با مشارکت سیاسی آحاد جامعه به منصه ظهور رسانده است.

این نوشتار، بر آن است که با اشاره هایی گذرا و مختصر به برخی از مهم ترین مؤلفه های انتخابات در یک نظام سیاسی مبتنی بر مردم سالاری، به صورتی مقدمه وار، زمینه های بحث در باب انتخابات سال ۱۳۹۶ ریاست جمهوری اسلامی ایران را در “نامه آینده پژوهی” فراهم آورد؛ موضوعی که در ماه های باقی مانده تا زمان برگزاری انتخابات، مورد توجه و تدقیق آینده نگارانه “مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی” و این ماهنامه خواهد بود.

اکنون و آینده جنگ سایبری (قسمت اول: مقدمه و تعریف)

امروزه به واسطه درهم آمیختگی ارتباطات انسانی و فناوری ارتباطات، جنگ های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات به جنگ های سایبری تغییر عنوان داده است. در این مجموعه نوشتار که بر اساس آرا و جلسه های متخصصان و صاحب نظران این حوزه تدوین می شود، در تلاش هستیم که ضمن بازشناسی دقیق این مفهوم و ارائه تعریفی نسبتاً دقیق از آن، مؤلفه های تمییز دهنده جنگ های سایبری را از دیگر انواع جنگ برشماریم و آن گاه به آینده این جنگ ها بپردازیم.
در نخستین قسمت این مجموعه نوشتار که به تبیین معنا و مفهوم این نوع جنگ ها برای ارائه تعریفی نسبتاً دقیق از این مفهوم اختصاص دارد، سعی شده تعریفی بر اساس اجماع نظر کارشناسان داخلی و متناسب با نیازهای داخلی ارائه شود. در بخش های آتی این مجموعه نوشتار، سهم قابل توجهی از تدقیق در بحث آینده جنگ های سایبری، به آینده پژوهی این موضوع در خصوص جمهوری اسلامی ایران اختصاص خواهد یافت.

 انتخابات ۲۰۱۶ و آینده مناسبات امریکا با جمهوری اسلامی ایران (قسمت سوم: بازیگران کلیدی در مناسبات دولت آینده امریکا و جمهوری اسلامی ایران – ۱ )

در شماره پیشین ماهنامه، دومین قسمت از پرونده ویژه “انتخابات ۲۰۱۶ و آینده مناسبات امریکا با جمهوری اسلامی ایران” با موضوع “دیدگاهها و چشم اندازهای انتخاباتی معطوف به ایران ” تقدیم مخاطبان گردید.

 نوشتار حاضر در ادامه انتشار این پرونده، در واقع، بخش نخست از سلسله مقالههایی است که به شناسایی و تحلیل بازیگران کلیدی، پیشران ها، عدم قطعیت های کلیدی و در نهایت تدوین سناریوهای آینده در مناسبات ایران و امریکا و راهبردهای پیش روی جمهوری اسلامی میپردازد. بر این اساس، این نوشتار به شناسایی و تحلیل بازیگران کلیدی در بحث رویکردهای آینده امریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران خواهدپرداخت. بازیگران کلیدی در این گزارش به چهار دسته عمده از بازیگران داخلی امریکا، بازیگران داخلی ایران، بازیگران منطقه ای و بین المللی تفکیک می شوند.

آینده وحدت سرزمینی عراق ( قسمت اول: نقش بازیگران شیعی)

عراق در طول سال های اخیر شاهد رخدادهای عمیق و شدیدی است که تمامیت و یکپارچگی این کشور را با مخاطره ها و تردیدهایی جدی مواجه کرده است؛ بنابراین پرسش از آینده وحدت سرزمینی عراق را می توان از اساسی ترین پرسش ها در سیاست خارجی ایران برشمرد. با توجه به این اهمیت سعی داریم تا در قالب مجموعه ای از مقاله ها و تحلیل ها به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته و به خصوص تأثیر و نقش بازیگران و پیشران های مختلف در آینده وحدت سرزمینی عراق را تبیین نماییم.
در این راستا در نوشتار نخست، به تبیین رویکردها و نقش بازیگران و جریان های مختلف شیعی به وحدت سرزمینی عراق می پردازیم و در نوشتارهای بعدی ضمن اشاره به سایر پیشران های اثرگذار شیعی در آینده یکپارچگی عراق، به تدریج نقش بازیگران و پیشران های کلیدی داخلی و خارجی دیگر را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد. بررسی رویکرد کلان شیعه، رویکرد جریان های سیاسی کلیدی و سپس نگاه جامعه و مرجعیت شیعی به وحدت سرزمینی عراق، محورهای اصلی نوشتار حاضر را تشکیل می دهند.

آینده ساختار و موازنه قدرت در یمن ( قسمت دوم: نقش و جایگاه حکومت هادی در یمن )

در شماره پیشین ماهنامه، نخستین قسمت از مجموعه نوشتارهای ” آینده ساختار و موازنه قدرت در یمن” را با موضوع ” چشم انداز جایگاه انصارالله در یمن” تقدیم کردیم. اکنون در بخش دوم این مجموعه، به بررسی نقش و جایگاه  منصور هادی و جریانِ وی در شرایط کنونی و طرح چشمانداز آینده آن پرداخته ایم. عبدربه منصور هادی، معاون سابق صالح که پس از وی در انتخابات به سمت ریاستجمهور موقت یمن برگزیده شد، در برابر قدرتگیری انصارالله از قدرت استعفا کرد؛ اما با گریز از صنعا، استعفای خود را بازپس گرفت و از کشورهای عضو شورای همکاری، خواستار مداخله برای متوقف کردنِ پیش روی های انصارالله شد. از آن تاریخ، مناظره های رسانهای و سیاسی متعددی با موضوع میزان مشروعیت، حدود نفوذ و اثرگذاری، جایگاه داخلی، منطقه ای و بین المللی و میزان پایبندیِ مخالفان انصارالله به رهبریِ هادی مطرح بوده و هست.

در این مقاله، جویای پاسخگویی به پرسش های یادشده و طرح چشم انداز پیش روی جریان هادی هستیم.

 اولویت گذاری پابرجا ( گام های هشت گانه اولویت گذاری پابرجا)

اولویت گذاری را اولویت بندی یا اولویت سنجی هم می نامند. واژه اولویت هم به معنای برتری و هم معادل با تقدم به کار می رود. سازمان هنگامی به اولویت گذاری روی می آورد که باید از بین چند گزینه، گزینه های برتر یا مقدم تعیین شوند. به عنوان مثال، می توان به یک شرکت تولیدکننده بازی های رایانه ای اشاره کرد که به زمان انتشار بازی خود نزدیک شده و از برنامه عقب است. این شرکت نمی تواند تمام ایده ها و قابلیت هایی جذاب را به بازیِ خود بیفزاید؛ پس باید تقدمِ این قابلیت ها را تعیین کند و بهترین کار ممکن را به ناشر (سرمایه گذار) تحویل دهد. شرکت می تواند قابلیت های باقی مانده را در بسته های تکمیلی (قابل دانلود) در اختیار کاربران بگذارد. اندیشیدن به مثال های مختلف اولویت گذاری، از اهمیت آن در رقم زدن موفقیت سازمان پرده بر می دارد. فرد و سازمان همیشه با این مسأله روبه رو هستند که زمان و منابع محدود خود را به کدام یک از گزینه های پُرشمار یا نامحدود اختصاص دهند. در صورتی که فوریتی برای انتخاب بین راه ها وجود نداشته و فرصت کافی موجود باشد، فرایند اندیشیدن به راه های بدیل آغاز می شود.

آینده نگری استراتژی فناوری اطلاعات  

انسانِ امروزی سعی دارد بسیاری از فعالیت های زمانبر و دقیق خود را به فناوری اطلاعات و ارتباطات بسپارد تا بدون محدودیت های چارچوب های زمانی و مکانی و با حداکثر دقت و حداقل خطا به منظور خویش نایل آید. این نقطه، همان نقطه ورود علوم مدیریت استراتژکی است تا نقاط مبهم یا تاریک موجود در سناریوها و طرح ها را روشن نمایند. از سوی دیگر، علوم فناوری اطلاعات با دو رویکرد مهندسی و مدیریتی در شکل های مختلف در حال توسعه و تکمیل هستند، حال این که بخشی از مدیریت استراتژ یک با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته گردیده و مبحث جدید « استراتژی فناوری اطلاعات و ارتباطات » را پدید آورده باشد، محل تأمل و بررسی است؛ چرا که علوم مختلف فقط زمانی با یکدیگر آمیخته می شوند که یک علم به تنهایی پاسخگوی نیازهای موجود نباشد.
در این نوشتار، ضمن ارائه مزایای استفاده توأمان از استراتژی و فناوری اطلاعات در انسجام سازمانی، این ترکیب در قالب یک مدل مفهومی معرفی گردیده و سعی شده در خصوص ترکیب دو علم کاربردی و مطرح این عصر و روند جریان آن در سایر رشته ها، بررسی های مطالعاتی انجام پذیرد و با رویکردی آینده نگرانه، نتایج مشخصی به دست آید.