ماهنامه شماره ۷۱

نگاهی آینده نگر به شبهات مترتب بر بازار سرمایه  و تأثیرات آن بر سبک زندگی

مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی همزمان با انجام پروژه ای با عنوان ” سناریوهای آینده بازار سرمایه ی ج.ا.ا” که خلاصه ای از آن در یکی از مقالات این شماره ارائه خواهد شد و در حین بررسی موضوع از یکی از سطوح تحلیل آن، با برخی شبهات فقهی- اخلاقیِ احتمالی، معطوف به سازوکارهای بازار سرمایه و پیامدهای آن بر سبکِ زندگی مواجه شد که فارغ از یافته های گزارش اصلیِ پروژه مذکور، لازم دید در قالب سرمقاله و مقاله کوتاهِ دیگری در همین شماره، به زوایایی از آن اشاره کند. در مقاله حاضر ضمن تصریح بر اهمیت و ضرورت تقویت بازار سرمایه به عنوان محمل و دریچه ای برای جهش تولید، با طرح بحثی مقدماتی از دو دسته شبهه ی فقهی و اخلاقی؛ با نگاهی آینده نگر بر ضرورت مداخله حاکمیت از دو منظر فتاوای فقهی و نیز افزودن سازوکارهای عدالت محورانه به منظور پیشگیری از تحمیل منطق بازار و پیامدهای ناملموسِ فعلی آن بر سبک زندگی آتی و جهت گیری های ارزشی جامعه تأکید می شود.

فقر در دو گفتمان و آینده آن

فقر شخصیتی دوگانه دارد و درک ماهیت آن برای پی بردن به اثرات و لوازم وجودی اش نیازمند دقت فراوان است. زاویه نگاه برآمده از هستی شناسی و معرفت شناسی متفاوت، چهره فقر را دگرگون نشان داده و برنامه ریزی برای مواجهه با آن را پیچیده می کند. به طور مشخص دو نگاه متفاوت انقلاب اسلامی و اقتصاد لیبرال در این یادداشت مورد کاوش قرار گرفته است. در گفتمان انقلاب اسلامی بر خلاف مکاتب نئوکلاسیک اقتصادی، فقر، زمینه مبارزه با استعلا، آزادگی معنوی و انقلاب علیه مستکبرین است و در صورتی که رفع فقر به رفاه زدگی، مصرف زدگی و راحت طلبی منجر شود، اساساً یک عمل مذموم به شمار می رود. با وجود آنکه حمایت از مستضعفین مهمترین برنامه گفتمان انقلاب اسلامی است اما مطلوب اسلام، رفع فقر در عین حفظ اصول انسانی و اسلامی مثل عدالت طلبی، ظلم ستیزی و سبک زندگی مبتنی بر آزادگی معنوی است. بر این اساس چهار سناریو برای آینده فقر در جوامع مورد اشاره قرار گرفته است.

برآوردی از آشوب های خیابانی در بلاروس

حوادث پس از انتخابات در بلِاروس به عنوان متحد منطقه ای روسیه در برابر ناتو به روشنی یادآور انقلاب های رنگین در آن منطقه است. شرایط و روند مواجهه دو طرفِ درگیر تا امروز نشان می دهد که آینده روشنی در انتظار مخالفان دولت نیست و آنها از توانایی لازم برای ایجاد یک تغییر بزرگ علیه لوکاشنکو برخوردار نیستند. همسایگی بلاروس با روسیه، توانایی شخصیتی لوکاشنکو، ضعف شخصیت رهبران مخالف و همراهی نهادهای نظامی – امنیتی بلاروس با رئیس جمهور در کنار قطع اینترنت، مقابله خشن و سخت با اغتشاش گران انقلاب مخملین از ابتدا و ناتوانی ایالات متحده و اروپای غربی برای دخالت آشکار، مستقیم و اثر بخش در بلاروس(به دلیل تجربه اوکراین) سبب می شود تا معترضین نتوانند به اهداف خود برسند. از سوی دیگر بلاروس از لحاظ اقتصادی کشور نسبتاً موفق بوده و شاخص توسعه انسانی در آن ”  بسیار بالا ” ارزیابی می شود. از این منظر توجیهی همگانی برای فعال نمودن بخش های مختلف جامعه از سوی اغتشاش گران وجود ندارد.

آینده ­پژوهی روابط ایران و هند با تأکید بر توافقنامه ۲۵ ساله ایران و چین

گزارش پیش رو با تمرکز بر توافقنامه ۲۵ ساله ایران و چین، به بررسی آینده روابط ایران و هند می پردازد. برای این منظور ضمن اشاره به پیشران های مؤثر در روابط ایران و هند معطوف به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، سناریوهای اصلی روابط احصاء و احتمال وقوع آنها تخمین زده می شود. یافته های حاصله نشان می دهد که آینده این روابط متأثر از ۸ پیشران بوده و حداقل ۴سناریو شامل :کاهش سطح روابط ایران و هند و نزدیکی بیشتر هند به عربستان و رژیم صهیونیستی؛ افزایش سطح روابط ایران و هند و تبدیل شدن هند به یکی از شرکای مهم اقتصادی ایران؛ ادامه سطح روابط کنونی دو کشور و همکاری در برخی از زمینه های اقتصادی و سیاسی و قطع کامل روابط دو کشور و تشکیل اتحاد استراتژیکی بین ایران، چین و پاکستان، در مقابل اتحاد هند، کشورهای عربیِ خلیج فارس و رژیم صهیونیستی قابل تصور است.

 آینده اقتصاد اسلامی و مُعمای شِگردهای بورسی

بررسی مبانی اقتصاد اسلامی نشان می دهد، اصولی همچون افزایش قرب به خداوند، رسیدگی به محرومان و دهک های پایین جامعه، عدالت و… از مهمترین مؤلفه هایی است که در هر بازار و ساز و کار مالی در جامعه اسلامی باید مورد رعایت قرار بگیرد. در عین حال وضعیت بازارهای سرمایه ای در کشور از وضعیت تولیدی به دلّالی تغییر پیدا کرده و سود انگاری و منفعت طلبی بر اساس فریب به یکی از شیوه های رایج در آن مبدل شده است. در این یادداشت با بررسی برخی اصول اسلامی در اقتصاد، به شِگرد کسب سود از بازار بورس یعنی “نوسان سازی” و ” نوسان گیری” اشاره شده و آینده تداوم می گیرد. یافته های حاصله مؤید آن است که فضای ایجاد شده در بازار بورس نیازمند ورود نهادهای تقنینی و نظارتی برای اصلاح و بومی سازی ساز و کارهای بازارهایی نظیر بازار سرمایه است تا پیش از آنکه بورس بر سبک زندگی اثر گذارد، زیست ایمانی و مسلمانی بتواند آن را اصلاح نماید.

هشتگ های تغییر ساز مروری بر هشتگ اعدام نکنید در ایران و هشتگ BlackLivesMatter در امریکا (قسمت دوم)

 رشد و توسعه فن آوری های جدید ارتباطی سبب تحول در جنبش های اجتماعی شده است، به طوری که روش و روند شروع اعتراضات تغییر کرده است. تعدادی از مطالعات انجام شده نشان داده اند که اینترنت و رسانه های اجتماعی بیش از سایر ابزارها برای تسهیل بسیج آفلاین مفید هستند. در این زمینه، رسانه های اجتماعی به عنوان ابزاری مهم برای تبلیغ معرفی شده اند. رفتار مشارکتی، سازماندهی بحث های عمو می، انتشار اطلاعات و ارتباط جدید در فضای رسانه ها ایجاد می شود و اکثر اعتراضات گسترده به صورت آنلاین متولد می شوند و تقریباً جمع می شوند. افراد در بستر رسانه های اجتماعی توسط بازیگران هماهنگ می شوند و سپس در بستر آفلاین دست به کُنش می زنند.

کرونا؛ تحلیل آماری، تجویز راهبردی (قسمت دوم)

تجربه بهره گیری از تکنیک های آماری صِرف، برای پیش بینی روند گسترش ویروس کرونا با شکست مواجه شده است. این یادداشت در ادامه یادداشت قبلی در پی ارائه چارچوبی ترکیبی برای تصویر سازی از آینده این همه گیری می باشد. از این رو با احصاء پیشران های کلیدی، داده های آماری مرتبط با آ نرا بررسی نموده و تأثیر برخی پیشران ها بر شکل گیری سناریو های آینده مورد بررسی قرار گرفته است.

روش پس نگری در آینده پژوهی (قسمت دوم)

در هفتادمین شماره نامه آیند هپژوهی بخش نخست مقاله ” روش پس نگری در آینده پژوهی ”  با تمرکز بر روند و تاریخچه شکل گیری این روش و نیز تعریف و توصیف کلی آن ارائه شد. در بخش دوم و پایانی، ضمن اشاره به تفاوت های پس نگری و پیش نگری، شیوه های پیاده سازی پس نگری و چگونگی استفاده از آن توضیح داده می شود.