ماهنامه شماره ۳۳

رسانه های اجتماعی (تغییر الگوهای ارتباطی کارب ران و آسیب های فرهنگی آینده )

رسانه های اجتماعیِ اینترنتی یکی از اَشکال نوین رسانه به شمار می آیند که الگوی ارتباطِ خطی بین فرستنده و گیرنده را به چالش کشیده اند. در این شبکه ها، هر کاربر هم فرستنده و هم گیرنده است و کاربران با الگوهای متفاوتی که بستگی به شیوه طراحی شبکه دارد، با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.

در نوشتار حاضر به این نکته پرداخته ایم: قاعده آن است که به طور عمده، رسانه های اجتماعی، ویژگی های جامعه خاستگاه خود را بازتولید می کنند و این بازتولید به صورت روشنی در تیررس رصد ما قرار ندارد و به صورت پنهان، تدریجی و عمیق رخ می دهد. بنابراین ضروری است ما رسانه هایِ اجتماعی متناسب با ارزش ها، نگرش ها و هنجارهای فرهنگی خود را تولید کنیم.

آینده پژوهی عربستان سعودی ( قسمت ششم و آخر: سیاست خارجی عربستان سعودی: مؤلفه ها و چشم اندازها )

به منظور درک بهتر آینده عربستان سعودی، بررسی سیاست خارجی این کشور و ابعاد مختلف آن از جمله مؤلفه های تاثیرگذار و چشم اندازهای آن (در سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی) ضرورتی انکارناپذیر
دارد. در شماره پیشین ماهنامه، به دو دسته ی نخست این مؤلفه ها (داخلی و منطقه ای) پرداختیم. در این شماره، سومین دسته از مؤلفه های تأثیرگذار بر سیاست خارجی عربستان سعودی را در سطح بین المللی مورد توجه قرار داده ایم.
گفتنی است تحولات و روندهای متغیر بین المللی به عنوان مؤلفه های شکل دهنده به رفتار و کُنش واحدهای سیاسی، همواره از اهمیت فراوانی برخوردار بوده اند و به نظر می رسد با توجه به ظهور برخی روندها در
سطح بین المللی، منطقه غرب آسیا نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی خواهد شد. در این شرایط، کشوری تأثیرگذار در منطقه مانند عربستان سعودی، به منظور تطبیق خویش با شرایط نوین، ناچار از انتخاب سیاست ها و راهبردهایی است که بتواند اهداف و منافع ملی خود را در شرایطِ در حال گذارِ بین المللی حفظ و تأمین کند.
بر همین مبنا، در نوشتار حاضر، به دو مؤلفه تعیین کننده – یعنی جابه جایی ثقل اقتصاد جهانی و تغییر نگاه امریکا به منطقه غرب آسیا- به عنوان دو متغیرِ مهمِ تاثیرگذار بر سیاست خارجی عربستان سعودی می پردازیم.

چشم انداز روند دموکراتیزاسیون در جهان عرب (پنج سال پس از بهار عربی)

جهان عرب پنج سال پس از آغاز خیزش های مردمی موسوم به ” بهار عربی ” وضعیت نامناسب تری نسبت به سال۲۰۱۰ از نظر شاخص های دموکراتیک دارد. برخی از کشورهای عربی از جمله یمن، سوریه و لیبی شاهد جنگ های داخلی با امتدادهای بین المللی شده و برخی دیگر هم چون مصر کودتا و عقب گرد دموکراتیک را تجربه کردند.  نکته مهم آن که بسیاری از کشورهای عربی که با خیزش مردمی مواجه نشدند نیز به سازوکارهای امنیتی مستحکم تری در تعامل با اپوزیسیون و مجموع جامعه روی آوردند. در کنار سازوکارهای تنبیهیِ یادشده، این کشورها هم چنین با پیشنهاد مشوق های مالی گسترده به جوامع خویش، تلاش کردند از تحرکِ ضدنظام آن ها پیشگیری کنند. از جمله این کشورها، عربستان و مجموعه شورای همکاری خلیج فارس و نیز اُردن و مغرب هستند.

در این مقاله، ابتدا با تبیین وضعیتِ فعلی آزادی های دموکراتیک در کشورهای عربی و مقایسه آن ها با سال ٢٠١٠ (سالِ پیش از خیزش های مردمی) با تکیه بر داده های موجود در ارتباط با پنج سال پس از ٢٠١١، به تحلیل موانع گذار دموکراتیک در کشورهای عربی می پردازیم و در پایان چشم انداز پیش رو را مطرح می کنیم.

 دورنمای استارت آپ ها ( کشف نخبگان خلّاق در عرصه رقابتی فضای مجازی )

از آن جا که در فضای مجازی، بُعد مکان تا حدود زیادی قدرت تأثیرگذاری خود را از دست داده و ارائه کننده نخستِ هر خدمتی، توانایی تأمین نیازِ اکثر بازار را دارد، برگ برنده عمده در این فضا، در دست اولین ها است. از سوی دیگر، ذات این فضا به گونه ای است که هزینه سعی و خطا در آن به شدت نسبت به دیگر حوزه های اقتصادی کم تر و درآمد آن نسبت به سرمایه گذاریِ اولیه، بسیار چشمگیر خواهد بود. بسیاری افراد، استارت آپ ها را فرهنگ نوینی برای اندیشه های نو و خلاقیت بر فراز ایده های موجود می دانند. استارت آپ ها مبتنی بر نیازِ تجربه و سرمایه به ایده های خلاقانه و نو و نیز نیاز به ایده سرمایه داران بنا می شوند و گسترش می یابند. در سال های اخیر، استارت آپ ها به محلی برای شکار ایده های ناب و خلاقانه از راه وعده تأمین سرمایه و مشارکت ایده پرداز و سرمایه گذار تبدیل شده اند و استقبال سریع و گسترده صاحبان سرمایه خارجی به استارت آپ های ایرانی، خود گواه همین ادعا است که ذهن خلاق و ایده پردازانه جوانان ایرانی، کالای گمشده سرمایه گذاران جهانی است.
این نوشتار، در پی آن است که ضمن بررسی متغیرهای موثر بر وضعیت استارت آپ ها، چشم اندازی از آینده این عرصه را نیز فراروی مخاطبان قرار دهد.

پویش محیطی در آینده پژوهی ( قسمت اول: تعریف، قلمرو و چگونگی )

قرن بیست و یکم، قرن مواجهه با موجِ عظیم تغییر و رقابت در حوزه های مختلف است. ظهور مسائل تازه در عرصه های اجتماعی و سیاسی، تغییر شیوه زندگی و … همه و همه دست به دست هم داده و سازمان ها را وادار می کنند تا در برابر دنیای پیچیده و تهدیدکننده پیرامونی خود واکنشی مناسب نشان دهند. بیش از هر زمان دیگر، سازمان ها باید سیستمی برای پیش بینی مسائل نوظهور و نیز نشان دادن واکنشی مؤثر و فعال به آن، در خود تدارک و تعبیه کند. بدون شک، پویش محیطی مکانیسمی است که این توانایی را فراهم می آورد. هر فعالیت آینده نگرانه با سه اقدام اساسی و مهم آغاز می شود که شامل این موارد است:

• بررسی وجود سیستم پویش محیطی سازمان و وضعیت آن
• بررسی وجود چشم انداز سازمانی
• تشکیل کمیته راهبری در سازمان.

پویش محیطی به مثابه چشم فعالیت آینده پژوهی است که داده های مورد نیاز برای پیش برد فعالیت آینده پژوهی را فراهم می کند. عدم انجام پویشِ محیطی، فعالیت آینده پژوهی را عقیم خواهد کرد. در قسمت نخست نوشتار حاضر، پس از ارائه تعریفی از پویش محیطی، به قلمرو و سطح پویش اشاره شده و آن گاه به ” چگونگی” آن اشاره شده است. در این قسمت، هم چنین به بررسی روش “تحلیل لایه ای علت ها” نیز توجه شده است. در قسمت دوم و آخر این نوشتار که در شماره آتی تقدیم می شود، ضمن توجه به ” گام های سه گانه پویش محیطی” به مقوله ”  روشهای تبدیل محیط تحلیلناپذیر به محیط تحلیل پذیر ”  هم خواهیم پرداخت.